VODIČ KROZ TEMNIĆKA IMENA - OD BELE CRKVE DO VARVARINA

Prema arheološkim nalazima, pouzdano se može tvrditi da je život na prostoru Varvarina bio vrlo aktivan i za vreme stare ere. Iako još uvek nedovoljna, istraživanja koja su do sada urađena potvrdila su tragove življenja stare oko 4.000 godina, a u vekovima koji su usledili ti tragovi se dodatno umnožavaju, posebno za period rimskog doba i, kasnije, Vizantijskog carstva. Vrlo su značajni praistorijski nalazi pronađeni na prostoru Varvarina, koji se kao varvarški korpus čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu. Tragovi života su naročito prisutni na lokalitetu Selište, gde se sve do početka XIX veka nalazilo staro selo Varvarin. O istoriji Varvarina i imenima lokaliteta u Temniću govorio nam je istoričar Bojan Tomić.

„Neka bitna i za našu istoriju vrlo korisna istraživanja, na žalost, čekaju neka bolja vremena. To se posebno odnosi za period srednjeg veka, kada je život na prostoru Varvarina bez sumnje bio više nego intenzivan, imajući u vidu neposrednu blizinu prestonice, Kruševca i da su veoma važne saobraćajnice ka Levču vodile ovim krajem. Pisanih izvora o Varvarinu iz srednjeg veka gotovo da nema, naselje se prvi put potvrđuje tek u turskim popisima, i to kao vrlo veliko naselje za to doba, tako da nema sumnje da je jedno od zatečenih iz doba Moravske Srbije, a s obzirom na arheološke ostatke i ranije. Dve stvari na to upućuju. Jedna od njih je čuveni Temnićki natpis pronađen u Gornjem Katunu početkom XX veka i to je ujedno najstariji ćirilični spomenik pronađen na prostoru Srbije koji datira iz X veka. Tekst ovog spomenika nema istorijsku težinu, ali je od neprocenjivog kulturnog značaja, jer govori o verskom životu. Kamena ploča na kojoj je nastao predstavlja deo jedne veće celine i pretpostavka je da je to deo zida crkve na kom je ispisan tekst. E, to zaista jeste bitno, jer istorijski izvori i iz kasnijih perioda potvrđuju postojanje bele crkve u Varvarinu. Najznačajniji izvor koji možda govori o njoj je povelja vizantijskog cara Vasilija II s početka XI veka koja govori o mestu pod imenom Bela Crkva. Istraživači koji su se ovom temom nedavno bavili s pravom smatraju da se radi upravo o Varvarinu, koji će se i kasnije javljati pod tim imenom. Starost pomenute crkve bi se vremenski podudarala sa Temnićkim natpisom koji je pronađen u Gornjem Katunu, ali je sama ploča doneta sa druge obližnje lokacije“, objašnjava istoričar Bojan Tomić.

Tomić primećuje da arheološka istraživanja svakako nedostaju, kako za Varvarin, tako i za Gornji i Donji Katun, koji je relativno novo naselje, nastalo nakon 1896. godine kada je izlivanje Velike Morave uništilo staro selo i podelilo ga na dva dela.

„Izvesno je da turski popisi pominju selo, ali isto tako, izvori govore i o selima Vrankovo i Grabovac kojih danas nema. Vrankovo se nalazilo na mestu gde se danas spajaju Varvarin i Gornji Katun, dok se Grabovac nalazio na prostoru između Varvarina i Bačine. Bez sumnje, bilo je na prostoru ovih današnjih mesta još naselja koja se za sad ne mogu potvrditi, naročito ne iz pisanih izvora. Čak je i samo selo Varvarin 1810. godine preseljeno sa stare lokacije u Sastavcima na onu gde se i danas nalazi. Varošica Varvarin podignuta je na zemljištu koje je pripadalo Gornjem Katunu i zabeležena je anegdota o sukobu Katunaca i Varvarinaca koji su zauzeli zemljište iz kog je nastala današnja varoš“, govori nam Tomić.

Najstariji lokalitet koji danas imamo je svima u Varvarinu poznata „Kneževa vodenica“, koja se nalazi u zapuštenom stanju, usled višedecenijske nebrige. Od ostalih bisera stare arhitekture obavezno treba navesti varvarinsku crkvu Uspenja Presvete Bogorodice, gde je sahranjen i znameniti knez Mileta Radojković, spomenike palim borcima iz ratova u XX veku, kao i kuće stare moravske arhitekture, kojih i danas ima u ovim selima.

Po narodnom predanju selo Varvarin je dobilo ime zbog toga što su tu Turci, našavši telo mrtve Ikonije, ljube Todora od Stalaća, pa su ga sekli i varili, te se pokazaše kao varvari. Kada su u pitanju Gornji i Donji Katun, o postanku sela postoji nekoliko tumačenja. Po jednom nekada se selo zvalo Kadunjač – Kadun, pa je od od toga nastalo sadašnje ime, dok je po drugom tumačenju selo dobilo ovo ime zato što su mu stanovnici došli iz sela istog imena i tako nazvali i ovo selo. Narodna predanja govore i da je selo dobilo ime po nekadašnjim varvarinskim katunima, a postoji i predanje da se selo nekada zvalo turski Ardun.

Ovaj tekst je deo projekta koji „Pobeda“ relizuje u saradnji sa Opštinom Varvarin, a u okviru projekta kojim se ostvaruje javni interes u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Varvarin.

ORGANIZACIJA REZERVNIH VOJNIH STAREŠINA OBELEŽAVA SVOJ DAN 15. SEPTEMBRA - U SUSRET DANU VELIKA AKCIJA DOBROVOLJNOG DAVANJA KRVI

U DONJE RATAJE POSLE POLA VEKA STIGLA ULIČNA RASVETA

URUČENI UGOVORI ZA SUBVENCIONISANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI U KRUŠEVCU

OBELEŽEN DAN POBRATIMSKOG GRADA ŽALECA

U PRVIH NEDELJU DANA AKCIJE „ŠKOLA“ OTKRIVENO VIŠE OD 4.000 SAOBRAĆAJNIH PREKRŠAJA

PRIPREME ZA VOJNU PARADU U SKLADU SA DINAMIKOM

PREZENTOVAN PROGRAM PODRŠKE ŽENSKOM PREDUZETNIŠTVU

„BAGDALIJADA“ OKUPILA NAJAKTIVNIJE PENZIONERE RASINSKOG OKRUGA

PREKID VODOSNABDEVANJA U VIŠE NASELJA ZBOG KVARA NA MREŽI – CISTERNE OBEZBEĐENE

AKCIJA DOBROVOLJNOG DAVANJA KRVI U OKVIRU MANIFESTACIJE POKROVSKE SVEČANOSTI