VITEŠKI TURNIRI NA OBRONCIMA KOPAONIKA

Manastir Strmac, ima legendu, koja je vrlo pogodna za predložak za filmski scenario o srednjem veku. Koznik, trvrđava, u kojoj je Radič Postupovič, organizovao viteške turnire, takođe ideja za filmski scenario. Kako je i obećano, nastavak projekta sledi i priča o manastiru Strmac, koji predstavlja još jedan dokaz duboke duhovnosti u reonu Kopaonika i Brusa. Kao i mnoge bogomolje i manastir Strmac je rušen i paljen tokom vekova. Ali da krenemo od početka. Manastir Strmac je podignut na temeljima starog manastira koji datira iz 1313. godine, koji je srušen za vreme Turaka. Kasnije je 1680. godine podignuta crkva posvećena Svetim Joakimu i Ani. Nalazi se u selu Batote, najvećem u Srbiji po površini, i danas pripada Eparhiji kruševačkoj. Manastir je po predanju, otkriven tako što je jedan dečak, koji je bolovao od gube (lepre), zaspao pod jednom zovom, i u snu mu se javilo da leži na svetom mestu. Kada se probudio, video je da je sav očišćen od bolesti, dok mu je samo na levoj ruci ostao ožiljak da svedoči da je nekad imao gubu. Otišavši svojoj kući, u selo Šošiće, i sve ispričavši svojim roditeljima i meštanima, oni sami krenuše da otkopavaju i nalaze temelje crkve. Ktitor crkve nije poznat ali je pouzdano narodna zadužbina. Sama crkva je prizemna građevina – brvnara. Manastir je poznat kao celebni i dosta ljudi dolazi nedeljom i praznicima da im se čita molitva za zdravlje, a bračni parovi koji nemaju dece dolaze kako bi dobili grožđe sa loze Svetog Simeona iz Hilandara. Strmac je jedno vreme bio isposnica manastira Studenice, a povezuje ih ista slava – Mala Gospojina. Manastir slavi još i Joakima i Anu, i Svetog Iliju. Građani Brusa i Lepenca su 1937. poveli akciju za obnovu manastiraZa vreme Drugog svetskog rata Strmac je bio ženski manastir, pod upravom igumanije Kosijane, gde je bilo 12 monahinja. Bili su tu i monasi iz Valama starog, čiji je otac Flavijan sahranjen u Strmcu. Od 1949. godine, Strmac je muški manastir. Ovaj projekat je osmišljen kao edukativni i informativni. Želimo da približimo istoriju svima, od onih za akademskim titulama do onih koji žele da se obrazuju preko ljubitelja istorije. Projekat će biti usmeren prevashodno prema meštanima Brusa, ali i široj naučnoj javnosti i čitavom pravoslavnom stanovništvu. Uz fotografije koje će biti objavljene, nastaće jedinstven dokumet koji beleži jednu epohu u današnjem vremenu. Manastiri i crkve oduvek su zauzimali važno mesto u životu pravoslavnih Srba. Neretko, to su bili crkveno-administrativni centri, sedišta patrijarha, mitropolita i episkopa. Tu su se održavali narodni zborovi i skupštine na kojima su donete mnoge važne odluke, ali su i manastiri vekovima bili glavna učilišta, a u njima su osnivane i prve škole i umetničke radionice. Tokom vekova, crkve i manastiri su čuvali nacionalnu svest i pravoslavnu tradiciju i predstavljali su glavna mesta molitve. I danas su crkve i manastiri još uvek molitvena mesta, ali su prvenstveno važan deo srpske baštine, pa samim tim i nacionalnog identiteta, te važan deo naše istorije. Kako nasleđe bez aktivne uloge lokalne zajednice i pojedinaca nije moguće (sa)čuvati i održati, jedan od značaja projekta je upravo taj što će on težiti da putem interpretacije kulturnog i verskog nasleđa bruskog kraja, navede konzumente da razumeju nasleđe da bi ga uvažavali, a zatim i štitili. Valja imati na umu da je područje opštine Brus, koje zahvata deo Kopaonika i njegove ogranke, dolinu Rasine i deo vinorodne župe, po svojim prirodnim i geografskim odlikama obezbeđivalo povoljne uslove za stvaranje naseobina u najranijim periodima. Upravo zbog svoje specifičnosti, ovaj kraj beleži u svojim hronikama bogatu prošlost. To je nacionalno, versko, i kulturno središte pomenute regije u kome je stanovništvo, tokom vekova, ostavilo vredne tragove života i stvaralaštva, o čemu svedoče hramovi, manastiri, crkve i spomenici srpske srednjovekovne kulture, sačuvani do današnjih dana. Koznik je tvrđava u Srbiji, koja se nalazi između Aleksandrovca i Brusa, a podignuta je u poslednjoj trećini XIV veka. Smeštena je na obroncima Kopaonika, na jednom kupastom uzvišenju visine 921 m nmv, koje dominira okolinom, iznad reke Rasine. U istorijskim podacima se vezuje za ličnost velikog čelnika Radiča Postupovića, velmože Stefana Lazarevića (knez 1389—1402, despot 1402—1427). U sklopu Noći muzeja 2009. godine, u tvrđavi Koznik je bila smeštena postavka pod nazivom „Život u srednjovekovnom zamku“. Danas je delimično konzervirana i nalazi se pod zaštitom Republike Srbije kao spomenik kulture od velikog značaja. Cela oblast oko grada se naziva Rasina zbog čega se Koznik povezuje sa Radičem Postupovićem kome je na Rasini despot Stefan 1405. godine izdao dve povelje. U narodnoj epskoj poeziji Postupović je nazivan i Rade Oblačić ili pak Rajko od Rasine, zbog čega se i ova dva imena vezuju za Koznik. Koznik je najverovatnije podignut za vreme vladavine kneza Lazara (1371—1389), pošto su na njemu otkriveni tragovi građenja u Moravskom stilu karakterističnom za njegovu vladavinu, tako da je podignut u istom periodu kao i niz drugih utvrđenja (Kruševac, Prokuplje, Pirot). U izvorima se prvi put pominje u Lazarevoj povelji manastiru Lavra svetog Atanasija na Svetoj gori. Povelja nosi datum 08.08. 1381. godine i doneta je u plemenitom gradu Kozniku. Njegova supruga Milica, boravila je u gradu 1402. godine, a tri godine kasnije njihov sin Stefan izdaje dve povelje svom velikašu Radiču Postupoviću kojima mu dodeljuje sva sela oko Koznika i crkvu na Grabovničici. U Kozniku su često boravili i Stefan i Milica, o čemu svedoči i njena povelja, koju je 12.09. 1405. godine izdala Dubrovčanima sa Rasine (kako se označavao Koznik), kada se gospodin despot ženjaše.Tokom prvog pada Despotovine 1439. godine, Osmanlije su zauzele Koznik, ali on nekoliko godina kasnije biva vraćen despotu Đurđu (1427—1456) na osnovu odredbi Segedinskog mira kojima je 1444. godine obnovljena Srpska despotovina. Deceniju kasnije, Osmanlije ga trajno zauzimaju tokom pohoda na Kruševac (1454—1455), nakon čega je Koznik obnovljen i dodatno utvrđen, kao strateški značajno utvrđenje. Njegov značaj nije opao ni početkom XVI veka, jer je obližnje selo Strelar isporučivalo utvrđenju 30.000 strela godišnje.U narednim vekovima, u Kozniku se nalazila osmanska posada koju su, u doba velikog Bečkog rata, 1689. godine uništili srpski ustanici zauzimajući tvrđavu. Neposredno nakon toga, jedan austrijski inženjerski oficir je napravio okviran plan utvrđenja sa njegovim podgrađem, a na njemu je zabeležio i naziv utvrđenja Schloss Koznica (ispod crteža) i Cosnicher Schloss (iznad crteža). Nakon Pikolominijeve smrti u Skoplju i propasti austrijske ofanzive na Balkan, dolazi do Velike seobe Srba, a sam Koznik, kao i niz drugih utvrđenja, biva napušten i prepušten zubu vremena. Arheološka istraživanja lokaliteta prvi put obavljana u periodu od 1970. do 1973. godine. Tokom njih je ceo kompleks raščišćen od vegetacije, konzervirani su i delimično obnovljeni delovi bedema i kula, kao i sama Donžon kula, koja je ojačana sistemom gvozdenih prstenova. Radovi su nastavljeni 1978. godine kada su obezbeđena nova sredstva, ali su već 1980. godine iznova prekinuti. U ovom periodu, između ostalog, otkrivena je cisterna prečnika 5 metara, u sklopu koje su se nalazila četiri bunara. Ceo sistem je bio napravljen da bi skupljao i čuvao atmosfersku vodu, a u njemu je prilikom otkrića postojala bistra voda, što svedoči o tome da je i posle više vekova, sistem skupljanja i čuvanja vode u tvrđavi funkcionisao bez problema.Danas se u Kozniku svake godine, na dan svetog Pantelejmona 09.08., održavaju narodni sabor i likovno-pesnička kolonija.Koznik je podignut na uzvišenju koje sa tri strane čine oštre stene koje onemogućavaju prilaz, dok mu je četvrta (zapadna) strana blaža i njom se prilazi utvrđenju. Nepravilnog je oblika koji prati konfiguraciju terena, sa najvećom dužinom od 58 metara i širinom od 44 metara. Njegovi bedemi su ojačani sa 8 četvorostranih kvadratnih kula, razmeštenih na približno istom rastojanju. Tri kule na istočnom bedemu su nešto manje od tri koje se nalaze na južnom i zapadnom bedemu, dok su severna (Donžon kula) i severozapadna kula (spoljna širina 10, a unutrašnja 8 metara), znatno veće i najverovatnije su imale i stambenu ulogu. Na najvišoj tački grada, oko 921 m nmv, na sredini severnog bedema smeštena je Donžon kula. U pitanju je četvorostrana kula sa osnovom pravilnog kvadrata stranice 9 m i debljinom zida od oko 2 m, u koju se ulazilo sa južne strane. Jedna od kapija se nalazila na severnom bedemu, u blizini severoistočne kule, druga se verovatno nalazila na južnom bedemu, uz jugoistočnu kulu, dok je još jedan ulaz postojao u severozapadnoj kuli. Ostaci maltera crvenkaste boje na grudobranu jedne od kula, pronađenih tokom arheoloških istraživanja govore u prilog datiranju podizanja utvrđenja u doba kneza Lazara i Moravskog stila. Ispod samog Koznika, sa njegove južne strane, postojalo je podgrađe, čiji se ostaci i danas naziru.

Ovaj tekst je deo projekta „Hrišćanska baština bruskog kraja“ koji „Pobeda“ relizuje u saradnji sa Opštinom Brus, a u okviru projekta kojim se ostvaruje javni interes u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Brus.

PRVI SNEG NA KOPAONIKU NAJAVLJUJE USPEŠNU ZIMSKU SEZONU

GIMNAZIJALCI IZ OSTILJE, CELJA I KRUŠEVCA PREDSTAVILI ZAVRŠNE PROJEKTE

POSETA ČLANOVA SAVETA EVROPE KRUŠEVCU

SVETSKI DAN TELEVIZIJE OBELEŽEN U GERONTOLOŠKOM CENTRU

NOVA IKT OPREMA ZA KRUŠEVAČKE VRTIĆE

DANAS JE SVETSKI DAN TELEVIZIJE

SABOR SVETOG ARHANGELA MIHAILA – ZAŠTITNIK VERE I PORODICE

RADIO VEZA - VID SIGURNE KOMUNIKACIJE: DODELJENA OPREMA ZA 18 POLAZNIKA RADIO VEZISTA

DANAS SE OBELEŽAVA SVETSKI DAN DETETA

ZORAN TOMIĆ ODRŽAO SASTANAK SA PREDSTAVNICIMA MINISTARSTVA DIGITALNOG RAZVOJA,INOVACIJA I AEROKOSMIČKE INDUSTRIJE REPUBLIKE KAZAHSTAN