CRKVENI KAMEN TEMELJ BRUSA I KOPAONIČKOG KRAJA

Tokom vekova, crkve i manastiri su čuvali nacionalnu svest i pravoslavnu tradiciju i predstavljali su glavna mesta molitve. I danas su crkve i manastiri još uvek molitvena mesta, ali su prvenstveno važan deo srpske baštine, pa samim tim i nacionalnog identiteta, te važan deo naše istorije.

Kada se sa ove istorijske distance pogleda na period početka hrišćanstva kod Srba, moramo biti objektivni i realni. Srbi koji su se na Balkanu po istorijskim spisima pojavili u 6. veku nove ere, dugo su se držali svojih božanstava, bogova iz Slovenske mitologije. Hristijanizovanje Slovena u ovom slučaju Srba, bilo je relativno teško, u svakom slučaju ništa lakše nego kod drugih naroda ili teže. Preuzimanje ili prihvatanje vere kod Srba pripada periodu jačanja i stvaranja države u obliku koji prepoznaju okolne države i narodi. Ta i takva država sa religijom, koja je opšte prihvaćena u tada poznatom svetu, predstavlja nukleus nacionalnog jedinstva i snage. Tada još uvek religija koja se razvija ima svoje centre. To su hramovi koje je podigla Vizantija širom Balkana. Vremenom, kako se učvršćuje vera i religija, Srbi počinju da zidaju svoje hramove. Pa tako manastiri i crkve oduvek su zauzimali važno mesto u životu pravoslavnih Srba. Neretko, to su bili crkveno-administrativni centri, sedišta patrijarha, mitropolita i episkopa. Tu su se održavali narodni zborovi i skupštine na kojima su donete mnoge važne odluke, ali su i manastiri vekovima bili glavna učilišta, a u njima su osnivane i prve škole i umetničke radionice. Valja imati na umu da je područje opštine Brus, koje zahvata deo Kopaonika i njegove ogranke, dolinu Rasine i deo vinorodne župe, po svojim prirodnim i geografskim odlikama obezbeđivalo povoljne uslove za stvaranje naseobina u najranijim periodima. Upravo zbog svoje specifičnosti, ovaj kraj vlasnik je bogate prošlosti. On je bio nacionalno, versko, i kulturno središte pomenute regije u kome je stanovništvo, tokom vekova, ostavilo vredne tragove života i stvaralaštva, o čemu svedoče hramovi, manastiri, crkve i spomenici srpske srednjovekovne kulture, sačuvani do današnjih dana. Kada se sve to sagleda, i ako se objektivno pogleda na taj period, može se doći do zaključka, da je veoma važno da se zna da su Sloveni imali božanstva koja su zamenili za Hrišćanske svece i na taj način relativno lako prihvatili. Otuda i veliki broj crkva, koje osim vladara, podižu i velikaši i zemljoposednici. Ovde moramo reći i da se Krsna slava javlja kod Srba za razliku od drugih hrišćanskih naroda. Pošto se u ovom projektu radi o Brusu i kraju podno Kopaonika, osvetlićemo pojedine crkve i manastire, koji po našem skromnom mišljenju to i zaslužuju.

Manastir Milentija u sjaju Moravske škole zablistao je krajem 14. i početkom 15. veka, ali bio je kratko aktivan. Ipak, obnova ovog dragulja iz srednjeg veka, koji je nastao u podnožiju grada vitezova, o kom smo govorili u prošlom broju, Kozniku, na samo 13 kilometara od Brusa. Ideja da se kompletan kompleks manastira Milentija sistematski arheološki i arhitektonski istraži, konzervira i obnovi na osnovu ostataka nađenih na terenu, realizuje se u saradnji sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu. Nada ambicioznih entuzijasta da se sve istrži i konzervira ali i restaurira za sada je ipak ideja. To što su nam stari ostavili realizacijom sličnih projekata kao ovaj, koji ima za cilj podizanja svesti i savesti, predstavljaju vezivno tkivo koje bi trebalo da sačuva od zaborava našu istoriju. Govorili smo da su hramovi bili mesta okupljanja i jačanja naroda. Ali, na žalost, to su i mesta stradanja. Tako i u Krivoj Reci za vreme Drugog svetskog rata, meštani ovog sela su zatvoreni i spaljeni. Tragičan događaj, desio se u tom momentu u crkvi staroj 4 veka. Svakog oktobra okupi se narod i oda poštu stradalima. Crkva Svetih apostola Petra i Pavla datira 1618. godine. Iz natpisa na istočnom zidu crkve iznad vrata vidi se da je crkva građena pod teškim uslovima turske vladavine. Pri dnu bočnog zida, odoleo je jedan ratnik sa sabljom u ruci i gnevom u očima. Ostao je tako simbol stradanja i borbe srpskog naroda. Drugi put to se desilo 12.oktobra 1942.

Crkva Svete Petke na Dubu u Maloj Vrbnici, datira s kraja 5. i početka 6. veka. Sa prelepog uzvišenja, na nadmorskoj visini od 555m, pogled se pruža, sa jedne strane na Kopaonik a sa druge ka Župi, Moravi i Kruševcu.

Jedno od najvećih svetilišta na ovim prostorima, mesto bruskog hodočašća, Crkva Svete Petke u Maloj Grabovnici, datira iz 12. veka. U živopisnom potoku nalazi se crkva Svete Petke, zidane od poluobrađenog kamena. Ovo su samo neki od hramova u Brusu i okolini. Nije moguće pobrojati sve crkve i manastire i mesta gde su bili hramovi tokom istorije, kao dokaz pravoslavnih hrišćana u kraju ispod obronaka Kopaonika. Za naredni broj u planu je da pred dan Brusa, Preobraženje, 19.avgust malo osvetlimo hram u Brusu posvećen ovom prazniku iz 1836.godine.

Ovaj tekst je deo projekta „Hrišćanska baština bruskog kraja“ koji „Pobeda“ relizuje u saradnji sa Opštinom Brus, a u okviru projekta kojim se ostvaruje javni interes u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Brus.

GIMNAZIJALCI IZ OSTILJE, CELJA I KRUŠEVCA PREDSTAVILI ZAVRŠNE PROJEKTE

POSETA ČLANOVA SAVETA EVROPE KRUŠEVCU

SVETSKI DAN TELEVIZIJE OBELEŽEN U GERONTOLOŠKOM CENTRU

NOVA IKT OPREMA ZA KRUŠEVAČKE VRTIĆE

DANAS JE SVETSKI DAN TELEVIZIJE

SABOR SVETOG ARHANGELA MIHAILA – ZAŠTITNIK VERE I PORODICE

RADIO VEZA - VID SIGURNE KOMUNIKACIJE: DODELJENA OPREMA ZA 18 POLAZNIKA RADIO VEZISTA

DANAS SE OBELEŽAVA SVETSKI DAN DETETA

ZORAN TOMIĆ ODRŽAO SASTANAK SA PREDSTAVNICIMA MINISTARSTVA DIGITALNOG RAZVOJA,INOVACIJA I AEROKOSMIČKE INDUSTRIJE REPUBLIKE KAZAHSTAN

MESNA ZAJEDNICA RASADNIK -ODGOVORNA ZAJEDNICA SVIH STANARA