STALAĆ I GRAD STALAĆ

Opština Ćićevac obiluje značajnim kulturno - istorijskim znamenitostima i prirodnim lepotama. Kada govorimo o istoriji i tradiciji koje poseduje ova opština, značajno mesto u svemu tome, zauzima i Stalać. Mesto u kome se nesumnjivo susreću istorija i legenda.

Stalać je naselje u Srbiji, nalazi se u Ćićevcu i pripada Rasinskom upravnom okrugu. Nalazi se na Južnoj Moravi, na putu za Kruševac, 9 kilometara jugozapadno od 171. kilometra auto - puta Beograd- Niš (kod Pojata). Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, u Stalaću je bilo nešto više od 1.500 stanovnika. Stanovništvo se pretežno bavi poljoprivrednom proizvodnjom, a od privrednih subjekata u Stalaću, izdvajamo privatnu firmu „Antić Kosta“ d.o.o koja je lider na Balkanu u proizvodnji i distribuciji proizvoda metalne galanterije, namenjenih građevinarstvu, a svoje proizvode izvozi u 15 država.

Stalać je oduvek bio železničko čvorište. Modernizacijom železnica u Srbiji, nastavlja se sa izgradnjom brzih pruga, koje će spajati sever sa jugom naše države. Novom dvokolosečnom prugom Stalać-Đunis-Niš, biće omogućena brzina vozova do 160 kilometara na sat, dok sada vozovi između Stalaća i Braljine idu 65 km/h, a koloseci u železničkoj stanici Stalać poslednji put su obnovljeni pre više od pola veka. Rekonstrukcijom postojećeg i izgradnjom novog, drugog koloseka između Stalaća i Đunisa, uz savremene elektrotehničke i telekomunikacione uređaje i postrojenja na ovoj deonici, propusna moć ovog dela međunarodnog železničkog Koridora 10 kroz Srbiju biće poboljšana, brzina vozova biće povećana, a bezbednost saobraćaja biće podignuta na znatno viši nivo. Sve ovo pokrenuće i druge grane privrede. Pokretanjem privrede, ljudi će ostajati na svojim ognjištima i polako će se osavremeniti svaki kutak Ćićevca i okoline. Brze pruge, Moravski koridor - stvoriće uslove dolaska investicija i otvaranje novih radnih mesta. Pored mogućnosti zapošljavanja mladih u postojećim firmama i novootvorenim, otvoriće se mogućnost pokretanja sopstvenih biznisa ali i intenzivnim bavljenjem poljoprivrednom proizvodnjom.

U istorijskim dokumentima, Stalać se prvi put spominje u hristovlji grčkog cara Vasilija II Makedonca iz 1019. godine pod nazivom „Istanglangen“. U periodu turske vladavine na ovim prostorima reka Južna Morava, bila je prirodna granica dve nahije - desni Stalać pripadao je Aleksinačkoj, a levi Stalać - Kruševačkoj nahiji. Po oslobođenju od Turaka, 1830. godine, Stalać je imao 68 kuća i 81 poresku glavu. Nakon desetak godina, Stalać se ubrzano razvija (90 kuća i 617 stanovnika). U to vreme Stalać ima „Primiritelni sud’’ i sastavlja jednu opštinu sa Lučinom. U Stalaću se, u periodu od 1838. do 1842. godine, otvara i prva škola. Oko 2,5 kilometra južno od mesta gde se spajaju Zapadna i Južna Morava i čine Veliku Moravu, nalazi se srednjovekovni grad Stalać. Postavljen je na vrhu sedlastog uzvišenja koje dominira širokom okolinom. Grad je kontrolisao prilaze dolinom reka, ali je istovremeno imao funkciju odbrane prilaza gradu Kruševcu - srpskoj srednjovekovnoj prestonici. Grad Stalać je jedan od najčuvenijih mesta u ovom delu Srbije, a opevan i je i u narodnim pesmama. Srednjevekovni Grad Stalać je građen kao tvrđava sposobna za samoodbranu sa jedinstvenim sistemom bedema, kapija i kula. Od utvrđenja opstali su samo ostaci Donžona, zbog čega se ceo lokalitet obično naziva „kulom“. „Kula Todora od Stalaća“ predstavlja kulturno dobro od velikog značaja. Svake godine se, za verski praznik – Svetu Trojicu, kod srednjovekovnog utvrđenja - „Kule Todora od Stalaća“ organizuje tradicionalna manifestacija „Morava nas voda od'ranila“ koja, pored negovanja tradicije i razvoja kulture ima za cilj i očuvanje identiteta srpskog naroda. Pored ove manifestacije, u porti Manastira Svetih Arhangela u Stalaću, koji pripada grupi manastira Mojsinjske Svete Gore, priređuje se tradicionalna likovna kolonija, u okviru Manifestacije, odnosno Sabora „Pod krilima Arhangela“.

Zapaženo učešće na ovim ali i drugim kulturno-umetničkim manifestacijama ima i domaće, Kulturno-umetničko društvo „Vojvoda Prijezda“ iz Stalaća. Osnovano je 1998. godine, ali je pre toga postojalo društvo pod imenom „Ivo Lola Ribar“ koje datira još od 1946. godine. Društvo je do sada veoma uspešno predstavljalo Stalać i opštinu Ćićevac, na mnogim smotrama folklora i narodnog stvaralaštva. Ime velikog vojvode Prijezde, koji se borio protiv turske vojske za vreme vladavine Turaka na ovim prostorima, nosi i Osnovna škola „Vojvoda Prijezda“ u Stalaću. Škola je osnovana u prvoj polovini 19. veka. Sadašnji naziv nosi od 2005. godine. Pored matične škole u Stalaću, postoje i izdvojena odeljenja u Mrzenici i Gradu Stalaću. Pored obrazovanja i kulture, velika pažnja je usmerena i na sport. S' tim u vezi spominjemo i Fudbalski klub „Trudbenik“ iz Stalaća koji je osnovan davne 1921. godine. Klub se trenutno takmiči u Prvoj rasinskoj okružnoj ligi. Inače, najveći uspeh kluba je igranje u četvrtom rangu takmičenja SFRJ.

Ovaj tekst, deo je projekta koji „Pobeda“ realizuje u saradnji sa opštinom Ćićevac, a u okviru projekta kojim se ostvaruje javni interes u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Ćićevac.

POSETA ČLANOVA SAVETA EVROPE KRUŠEVCU

SVETSKI DAN TELEVIZIJE OBELEŽEN U GERONTOLOŠKOM CENTRU

NOVA IKT OPREMA ZA KRUŠEVAČKE VRTIĆE

DANAS JE SVETSKI DAN TELEVIZIJE

SABOR SVETOG ARHANGELA MIHAILA – ZAŠTITNIK VERE I PORODICE

RADIO VEZA - VID SIGURNE KOMUNIKACIJE: DODELJENA OPREMA ZA 18 POLAZNIKA RADIO VEZISTA

DANAS SE OBELEŽAVA SVETSKI DAN DETETA

ZORAN TOMIĆ ODRŽAO SASTANAK SA PREDSTAVNICIMA MINISTARSTVA DIGITALNOG RAZVOJA,INOVACIJA I AEROKOSMIČKE INDUSTRIJE REPUBLIKE KAZAHSTAN

MESNA ZAJEDNICA RASADNIK -ODGOVORNA ZAJEDNICA SVIH STANARA

JAVNI POZIV ZA NABAVKU KVALITETNIH PRIPLODNIH GRLA