MANASTIR GORNJAK - ZADUŽBINA KNEZA LAZARA

Istorija manastira Gornjak vezuje nas za drugu polovinu 14 veka, neposredno pre Kosovske bitke. Nalazi se na proširenom platou Mlave, u Gornjačkoj klisuri i zadužbina je cara Lazara. Odnedavno se u manastiru nalaze delovi moštiju kneza Lazara prenetih iz manastira Ravanica.

„Manastir Gornjak je manastir Srpske pravoslavne crkve smešten u Gornjačkoj klisuri, pored same reke Mlave, na regionalnom putu Petrovac – Žagubica. Smatra se da je manastir podignut neposredno pre Kosovskog boja, a godina osnivanja manastira je 1378. godina. Ktitor manastira bio je knez Lazar koji ga je, kada je manastir bio završen, predao na poklon monahu Grigoriju da se brine i stara o samom manastiru. Kako se neposrednoj blizini manastira nalazio srednjovekovni grad Ždrelo, tako se i manastir Gornjak u početku zvao manastir Ždrelo“, kažu u Turističkoj organizaciji Žagubice.

GORNjAČKE POVELjE

Poznato je da istorija manastira beleži dve, takozvane Gornjačke povelje. Reč je o prepisima originalnih povelja i to osnivačke povelje kneza Lazara i povelje u kojoj je naveden podatak da se manastir Gornjak, to jest, tadašnji manastir Ždrelo daruje monahu Grigoriju i bratstvu.

„Prva povelja je takozvana Osnivačka povelja kneza Lazara na kojoj stoji i datum 01. avgust 1378. godine, koju je patrijarh Spiridon svojom duhovnom vlašću potvrdio. Kao motiv izgradnje manastira, knez Lazar navodi želju da učini prinos Bogorodici, sa nadom u njenu pomoć na Strašnom sudu Hristovom, a pošto je tek ovladao ovim krajevima hteo je da obeleži svoju teritoriju ovom zadužbinom“, navode u Žagubici.

Iako je, prema podacima, Osnivačka povelja izgorela, u njenom prepisu stoji:„…ja pravoverni knez Lazar, samodržac sve Srpske zemlje, potrudih se da ovaj mali dar prinesem Vladičici mojoj, Presvetoj Bogorodici, i sazidah crkvu na mestu koje se zove Ždrelo Braničevsko, i priložih i uredih svakim potrebama.“

„Kada je reč o drugoj povelji, u njoj se navodi da se manastir Gornjak daruje monahu Grigoriju i bratstvu. Ovom poveljom, koju je takođe potvrdio srpski patrijrh manastir je izuzet iz vlasti nadležnog episkopa, osim u duhovnim poslovima i pravu pominjanja, a monasima ostavljeno pravo da sami biraju svog igumana. Za izdržavanje manastira, knez Lazar je darovao mnoga sela u Stigu, Braničevu i Homolju“, napominju iz Turističke organizacije.

ISTORIJA PUNA VELIKIH RAZARANjA

Za vreme trajanja srednjovekovne srpske države manastir je uživao sva prava iz osnivačke povelje kao i veliki ugled u narodu i monaštvu. Posle osvajanja kompletne srpske teritorije od strane Turaka 1459. godine, manastir je doživeo velika razaranja. Tek nakon Požarevačkog mira 1718. godine, manastir je obnovljen, ali je ubrzo doživeo ponovna razaranja od strane Turaka 1788. godine, da bi nakon više od 50 godina, tačnije 1845. godine, ponovo bio obnovljen. Najteže razaranje manastir Gornjak je doživeo za vreme Drugog svetskog rata, kada je od strane nemačkog okupatora spaljen. Po oslobođenju Srbije od okupatora, manastir je obnovljen i dozidan. Današnji manastir Gornjak, tako, malo podseća na staru manastirsku crkvu, osim što leži na starim temeljima. Prema raspoloživim podacima, pravi manastir je izgrađen u pećini, iznad današnjeg, koji je kasnije zidan na nižem zaravnjenju. Zadužbina je oslikana u 18. veku, a onda obnovljena i živopisana u 19. veku.

„Gornjačka crkva pripada moravskoj školi: ima trolisnu osnovu sa kupolom, a priprata je kasnije dozidana kao i zvonik sa tremom. U sklopu manastira nalazi se nekoliko objekata od kojih su najznačajniji Manastirska crkva, posvećena prazniku Vavedenja Presvete Bogorodice u kojoj se nalazi kovčeg sa moštima svetog Grigorija Sinajita kasnije nazvanog i Grigorije Gornjački. Od nedasvno, ovde se nalazi i deo moštiju kneza Lazara. Kada je primio manastir da njime upravlja, Griigorije Sinajit je u jednoj od pećina u strmoj steni iznad samog manastira doziđivanjem i doradom uredio isposnicu posvećenu Svetom Nikoli. Svakom verniku koji posećuje manastir ova isposnica ostavlja neizbrisivo sećanje na Manastir Gornjak. Pored kapele Grigorija Sinajita, u sklopu manastira postoje još dve, a to su kapela Svetog Ilije i takozvana Zimska kapela. Manastir raspolaže sa dva konaka: Stari konak podignut 1963. godine sa kuhinjom, trpezarijom i kelijama za monaštvo i Novi konak, koji je veći od starog, podignut 1979. godine“, objašnjavaju u Turistučkoj organizaciji.

KAKO JE NASTALA TIŠINA NA RECI MLAVI

„Razna predanja vezuju se za manastir Gornjak i njegovo okruženje, a jedno od najpoznatijih je takozvano mesto Tišina na reci Mlavi na čijem delu se ne čuje žubor vode. Po predanju, na tom mestu su razgovor vodili knez Lazar i monah Grigorije sa suprotnih obala reke Mlave, ali zbog žubora reke nisu se dobro čuli pa je sam knez Lazar rekao Mlavi da ućuti da može da razgovara sa monahom. Od tada, pa sve do danas na tom mestu se ne čuje žubor reke“ pričaju u Turističkoj organizaciji i dodaju sa je još jedno predanje vezano za vodu koja kaplje iz isposničkih stena i koja se smatra da je lek za slepe i slabovide osobe.

Tradicionalno, svake godine, krajem jula meseca, u porti manastira Gornjak održava se manifestacija „Noć u Gornjaku", u znak sećanja na našeg poznatog slikara i pesnika Đuru Jakšića, koji je redovno posećivao manastir.

„Lepotom manastira i mesta na kome je podignut bio je oduševljen i pesnik Đura Jakšić koji je svojevremeno ispevao stihove : „Od Velikog sela do samoga Ždrela, ko da je vila neki ćilim razastrela“, kažu u Žagubici.

POSETA ČLANOVA SAVETA EVROPE KRUŠEVCU

SVETSKI DAN TELEVIZIJE OBELEŽEN U GERONTOLOŠKOM CENTRU

NOVA IKT OPREMA ZA KRUŠEVAČKE VRTIĆE

DANAS JE SVETSKI DAN TELEVIZIJE

SABOR SVETOG ARHANGELA MIHAILA – ZAŠTITNIK VERE I PORODICE

RADIO VEZA - VID SIGURNE KOMUNIKACIJE: DODELJENA OPREMA ZA 18 POLAZNIKA RADIO VEZISTA

DANAS SE OBELEŽAVA SVETSKI DAN DETETA

ZORAN TOMIĆ ODRŽAO SASTANAK SA PREDSTAVNICIMA MINISTARSTVA DIGITALNOG RAZVOJA,INOVACIJA I AEROKOSMIČKE INDUSTRIJE REPUBLIKE KAZAHSTAN

MESNA ZAJEDNICA RASADNIK -ODGOVORNA ZAJEDNICA SVIH STANARA

JAVNI POZIV ZA NABAVKU KVALITETNIH PRIPLODNIH GRLA