MUČENICI KRIVE REKE NA KOPAONIKU

Toponim Kriva Reka nije redak u Srbiji. Uglavnom su to naselja pored krivudavih rečica, reka ili potoka. Selo Kriva Reka na padinama Kopaonika je relativno staro naselje. To zaključujem po tome što je seoska crkva podignuta 1618.godine. Vreme gradnje ispisano je na istočnom zidu crkve iznad vrata. Prema njemu, izgradnja je počela maja 1618. a završena oktobra 1621. Iako nije u celosti sačuvan, fragmentarni natpis je dragoceno svedočanstvo o vremenu nastanka ovog hrama. Njen izgled karakterističan je za crkve podignute u doba otomanske vladavine. Veličine je 12 x 6 m. Osnova je jednobrodna sa natkresom. Crkva je Podignuta usred sela na jednoj uzvišici između javora koji pamte istoriju dugu 400 godina i sve događaje do njenog prvog stradanja pod turskom vlašću. Tako je očuvana legenda koja crkvu povezuje sa sudbinom tri devojke, koje su, sakrivene u njoj, pokušale da izbegnu odlazak u harem turskog bega. Izgradnju krivorečke crkve prati legenda o popu Vukanu koji je u teška vremena pod turskom vlašću pošao lično samom sultanu da izmoli ferman za podizanje crkve.

Kako smo pričali u dosadašnjim nastavcima, oko crkava, crkvišta, manastirišta i manastira ljudi su se odvajakada okupljali. Ti skupovi su bili i o dobru i o zlu. Kada su se deca rađala svi su išli u crkve na krštenja. Kada su se ta ista deca kasnije udavala i đenila, takođe Srbi dolaze u crkve ili manastir. Kada se des rat, a u ovim krajevima je to čest slučaj, opet se narod skupi pred crkvom uz zvonjavu da se kreće u rat. Kada se premine opet smo u crkvi. To je naš krug, životni krug. Koliko je ljudima crkva kamen temeljac, toliko su i ljudi crkvi kao instituciji beočug životnog lanca. U Brusu, tačnije u selu Kriva Reka, sredinom oktobra 1942. godine, desio se strašan zločin. U seoskoj crkvi Svetih Petra i Pavla, zapaljeno je više od 70 meštana ovog kopaoničkog sela. Bilo je tu i meštana drugih sela i zaseoka, koji su bežeći od Nemaca i kvislinga utočište potražili u Krivoj Reci. Stradalo je između 300 i 320 ljudi,žena i dece. Masakr koji se po zlu pamti. Dužni smo da o ovom pokolju govorimo zbog pijeteta prema žrtvama, da bi zapatimili, jer ko ne pamti istorija će se ponoviti. U reonu oko Krive reke, pukovnik Dragutin Keserović sa svojim borcima Jugoslovenske vojske u otadžbini stvara slobodnu teritoriju. Tu teritoriju je držalo 1.500 boraca Rasinskog korpusa Jugoslovenske vojske u otadžbini, sa mogućnošću mobilisanja više hiljada potencijalnih vojnika. Zbog potencijalne opasnosti okupacione snage pokreću vojnu akciju u reuonu Kopaonika. Opkoljavaju selo u koje ulaze i ne zatiču nijednog vojnika ili oficira pomenute jedinice. Prilikom pretraživanja terena i samog sela vojnici nemačke okupacione sile ubijali su hladnokrvno svakog na kog su nailazili. U selu je bila crkva Svetih apostola Petra i Pavla. Tu su uveli oko 320 civila i zapalili su crkvu i čekali da izgori. Kuće su već popalili. Tako opustošeno selo i okolinu ostavili su kao opomenu slobodarskom narodu Srbije, koji je imao u vreme Drugog svetskog rata dva pokreta otpora, partizanski i četnički pokret. Dva pokreta a narod jedan koji strada.

Ondašnji okružni sudija Radomir Marković iz Kruševca je već 14. oktobra 1942. godine sačinio izveštaj o zločinu i prosledio ga Vladi narodnog spasa generala Milana Nedića. U tom izveštaju između ostalog je zapisano Tokom dana 12. oktobra 1942. godine, nemački i bugarski vojnici su pod prinudom naterali preko 70 meštana da uđu u seosku crkvu Svetih Petra i Pavla iz 1618. godine. Potom su u nju uneli desetine leševa već izginulih i teško ranjenih civila iz okoline, a onda su crkvu polili benzinom i zapalili. Na kraju, crkvu su i minirali“. Da li treba napominjati kojim su se zverstvima služili. Zamislite da su u seoskoj školi Janko Cvetković i Momčilo Trifunović, obojica iz Krive Reke, vezani za ražanj i živi ispečeni.

Vojni sud Treće jugoslovenske armije su od decembra 1945. do februara 1946. godine, organizovao suđenje u Beogradu zarobljenim komandantima 7. SS dobrovoljačke brdske divizije Princ Eugen. Njima je suđeno i zbog zločina u Krivoj Reci. Osuđen je August Šmithuber, poslednji komandant 7. SS dobrovoljačke brdske divizije Princ Eugen na smrt vešanjem. Obešen je 19. februara 1946. godine u Beogradu.

Udruženje građana „Rajko od Rasine“ organizuje marš u oktobru kojim odaju počast žrtvama bestijalnog pira sesesovaca, folksdojčera i drugih kvislinga. Žele da pamte bez zadnjih namera i uče kako im se ne bi istorija ponovila.

Ovaj tekst je deo projekta „Hrišćanska baština bruskog kraja“ koji „Pobeda“ relizuje u saradnji sa Opštinom Brus, a u okviru projekta kojim se ostvaruje javni interes u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Brus.

POSETA ČLANOVA SAVETA EVROPE KRUŠEVCU

SVETSKI DAN TELEVIZIJE OBELEŽEN U GERONTOLOŠKOM CENTRU

NOVA IKT OPREMA ZA KRUŠEVAČKE VRTIĆE

DANAS JE SVETSKI DAN TELEVIZIJE

SABOR SVETOG ARHANGELA MIHAILA – ZAŠTITNIK VERE I PORODICE

RADIO VEZA - VID SIGURNE KOMUNIKACIJE: DODELJENA OPREMA ZA 18 POLAZNIKA RADIO VEZISTA

DANAS SE OBELEŽAVA SVETSKI DAN DETETA

ZORAN TOMIĆ ODRŽAO SASTANAK SA PREDSTAVNICIMA MINISTARSTVA DIGITALNOG RAZVOJA,INOVACIJA I AEROKOSMIČKE INDUSTRIJE REPUBLIKE KAZAHSTAN

MESNA ZAJEDNICA RASADNIK -ODGOVORNA ZAJEDNICA SVIH STANARA

JAVNI POZIV ZA NABAVKU KVALITETNIH PRIPLODNIH GRLA