ŠTO VIŠE BOGU BLIŽE

Čovek je oduvek želeo da se približi bogu iz različitih pobuda. Strahopoštovanje je uzrok što su ljudi pokušavali da se božanskom na neki način bude bogu na oku. Dovoljno je bilo u stara vremena da gledaju u nebo i da formiraju svoje mišljenje o nečemu što im je bilo teško za rastumačiti. To stalno gledanje u nebo dovodilo je do raznih priča i stvaranja da tako kažemo dogme. Podizali su za nas neobične građevine i to sve samo da budu Njemu bliže. Kopaonik, to znam po dokumentima i pronalaženju artefakata, bila lokacija gde se čovek približavao Bogu. Visina planine bila je jedan od preduslova za tako nešto. Dovoljno je bilo samo da se postavi visoka stena i to bi bio totem. Kasnije se pravili hramovi upravo na Kopaoniku. Ti hramovi sežu u davnu prošlost. Mi ćemo se ovde fokusirati na bližu istoriju koja je u vezi sa našim narodom, koji je na ovim prostorima zatekao druge narode i samim tim i njihove bogove. U srednjem veku naš narod diže crkve i manastire u ovm reonu. Nabrojaćemo nekoliko iako smo već pominjali te hramove.

Manastir Strmac nalazi se u selu Batote, najvećem selu po prostranstvu u Srbiji, koje teritorijalno pripada opštini Brus. Manastir je smešten u stoletnoj šumi između dve strmine i s pravom je nazvan Strmac. Sam manastir je u ovom kraju i među ljudima poznat kao čudotvoran i mnogi ga posećuju radi utehe i molitve. U ovom manastiru se slave tri slave - sveti Ilija, Mala Gospojina i Joakim i Ana. Manastirska crkva posvećena Sv. Joakimu i Ani je sagrađena oko 1680. godine na temeljima stare crkve iz 1313. godine koju su Turci zapalili. Crkva je jedna mala, jednobrodna građevina, sa temeljom od kamena.

Više od dva veka dolazili su ljudi ovamo da nađu spas. A onda je opet zub vremena načeo manastir Strmac. Svetinja se ponovo našla u ruševinama. Ali ni takva nije zaboravljena. Povremeno su dolazili oni koji su ko zna kako doznali za čudotvorne moći ovog mesta. Tako je manastir ponovo i oživeo. Meštani su ga iz ruševina podigli 2005. godine. Izvor čudotvorne vode je raščišćen. Sa obnovom svetinje oživele su i priče o čudesnim isceljenjima koja su se vekovima ovde događala. Dolaze ljudi u svako doba godine, pa i noću, a veruje se da su molitve najdelotvornije na dan Male Gospojine - 21. septembar i na praznik Svetog Joakima i Ane - 22. septembar, ali nije mali broj vernika koji na izvor dolaze i na praznik Svetog Ilije, koji se slavi 2. avgusta.

U prelepom okruženju stoletnih stabala, uz žubor dva potoka koji okružuju manastir, oko crkve je uređen prostor koji vernicima pruža duševni mir i spokojstvo koje se ovde širi i oseća na svakom koraku. Crkva Svete Petke, sa kraja 5. i početka 6. veka, nalazi se na Dubu u Maloj Vrbnici, par kilometara od Brusa, na nadmorskoj visini od 555 m, na prelepom uzvišenju odakle pogled, sa jedne strane puca na Kopaonik, a sa druge na Župu i Kruševac. Legenda kaže da je Sibin Miletić, pre sto godina, sanjao da je na ovom prostoru postojala crkva. Molio je starac meštane da mu pomognu u otkopavanju, ali uzalud. Posla se prihvatio samo njegov unuk sa kojim je posle dugog vremena i puno rada otkrio temelje crkve i krst. Od tada narod dolazi na ovu crkvu, koju Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva obilazi i beleži 1968. godine. Gotovo dvadeset godina kasnije u Maloj Vrbnici je 1987. godine formiran je crkveni odbor na čelu sa Ivom Vučkovićem. Prva istraživanja su vršena od 1. do 29. jula 1998. godine kada su otkriveni temelji jednobrodne crkve 15,5 x 7,5 metara i debljine zidova 70cm. Osim toga, pronađeni su i delovi krsta i ribe u kamenu, nakita, latinskih natpisa, nešto keramike, sve u boji i krst iz 1812. godine. Po rečima Gordane Tošić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Kraljevo, tada su pronađeni fragmenti kamene dekorativne plastike koja je bila ukrašena motivima karakterističnim za ranohrišćanski period, kao što su floralni i geometrijski. Osim toga pronađen je i fragment dekorativne kamene plastike sa natpisom koji stručnjaci nisu uspeli u celosti da dešifruju, ali se pretpostavlja da je reč o natpisu BEATUS, što ukazuje o ranoj romanizaciji ovih krajeva. Prvim istraživanjima otkrivena je crkvena građevina koja je imala centralni prostor, naos i pripratu, a na starim temeljima, u skladu sa uslovima službe zaštite podignuta je nova crkva Svete Petke, gde je prva liturgija održana 2004.godine. Poštujući svetost mesta, kolektivno pamćenje i uslove službe zaštite, meštani Male Vrbnice, Šljivova i okoline, su na temeljima ranohrišćanske crkve, podigli novu crkvu Svete Petke na Dubu koja je danas mesto okupljanja velikog broja vernika iz Brusa, Brusa i okoline koji na Veliki petak i praznik svete Petke pohode ovu svetinju. U proleće 2018. godine, uz blagoslov episkopa kruševačkog g-dina Davida ova crkva postaje manastir. Iste godine u porti crkve Svete Petke na Dubu posađena su dva kalema hilandarske loze. ”Ova blagorodna loza će dati dodatni podstrek, ne samo svešteničkoj i monaškoj zajednici koja pripada kruševačkoj eparhiji, nego i lokalnom življu da se dodatno okrenu razvoju srpskog vinogradarstva i vinarstva moleći se pred ovom svetom lozom”, reči su prof. dr Nebojše Markovića, proto majstora novih hilandarskih vinogarada, koji je reznice loze doneo sa Hilandara. Sa lokalitetom na Dubu stručnjaci povezuju i ranohrišćansku baziliku na lokalitetu Nebeske stolice. Istraživanjem ovih starohrišćanskih lokaliteta stiče se slika o bogatom arheološkom nasleđu podkopaoničkog kraja, što govori da su bele mrlje na arheološkoj mapi Srbije posledica neistraženosti, a ne pitanja postojanja kultnih centara i naselja, poput ovog na Dubu ili na Nebeskim stolicama. "Dub", reč na staroslovenskom jeziku koja kod nas označava hrast. Baš od te stare reči nadenuše ime i bruskom selu Dupci. Na prostoru ovog sela u davnini je postojalo mnogo dubova, stabala među kojima je najviše pažnje privlačio jedan hrast-dub koji su starosedeoci izabrali da bude zaštitnik tog mesta. Vremenom je tu izgrađena crkva, i oko nje se kasnije formiralo i naselje.

Na nekoliko kilometara od Brusa, nalazi se crkva brvnara koja je u potpunosti izgrađena od drveta, ali je kasnije obnovljena pod stručnim nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Kraljevu, i baš takva je jedna od retkih crkava brvnara na prostoru naše zemlje. Posvećena je Svetom arhangelu Gavrilu. Praznik u njegovu čast se proslavlja , 26. jula, i nama je poznatiji kao letnji Aranđelovdan. U Dupcima se , na ovaj praznik, tradicionalno u porti crkve okupljaju deca sa roditeljima, bake i deke, prijatelji, vernici, meštani samog sela, pa i okolnih mesta kako bi obeležili ovaj, za njih, važan praznik.

Na nadmorskoj visini od 1800 metara, neposredno ispod Pančićevog vrha, najviše geografske tačke planine Kopaonik, prostire se arheološki lokalitet Nebeske stolice. U narodnom predanju ovo mesto je nazvano crkvina (crkva). Po predanju posvećeno je svetom Prokopiju, zaštitniku rudara, što je bilo i logično jer je ova planina, u antičkim i srednjovekovnim izvorima nazvana Srebrna, bila poznata još tada po rudnom potencijalu. Stara hrišćanska bazilika (crkva), datira iz 5. ili 6. veka. Poseban dragulj ovog otkrića bio je - podni mozaik sa geometrijskim izomorfnim motivima, karakterističnim baš za taj period, a kao kruna svega: u jednom njegovom polju slika pauna (hrišćanskog simbola Vaskrsenja). Istraživana je južna zona lokaliteta i tada je usledilo ponovo izuzetno otkriće: još starija građevina u kojoj je pronađen rimski novac (3. i 4. vek), delovi keramičkih i staklenih posuda iz antičkog i ranovizantijskog perioda, kao i zamasan, odlično očuvan komad rimskog mermernog reljefa. Kako bi se potpunije sagledalo istorijsko nasleđe ovoga kraja, nesumnjivo ogromno, sto je, pored ostalog, utvrđeno i rekognosciranjem terena. Nebeske stolice su fascinantne. Kada god dolazim setim se price o Feliksu Kanicu (naučnik, zemljopisac i svetski putnik iz pretprošlog veka -p.a). Seljaci su ga doveli na Pančićev vrh i kazali mu: "Eto, gospodine, sa ovog mesta se vidi ceo svet."To i danas stvarno tako izgleda. Pogled sa Nebeskih stolica puca na sve strane. Na nepregledno kopaoničko prirodno i istorijsko blago.

Ovaj tekst je deo projekta koji „Pobeda“ realizuje u saradnji sa Opštinom Brus, a u okviru projekta kojim se ostvaruje javni interes u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Brus.

POSETA ČLANOVA SAVETA EVROPE KRUŠEVCU

SVETSKI DAN TELEVIZIJE OBELEŽEN U GERONTOLOŠKOM CENTRU

NOVA IKT OPREMA ZA KRUŠEVAČKE VRTIĆE

DANAS JE SVETSKI DAN TELEVIZIJE

SABOR SVETOG ARHANGELA MIHAILA – ZAŠTITNIK VERE I PORODICE

RADIO VEZA - VID SIGURNE KOMUNIKACIJE: DODELJENA OPREMA ZA 18 POLAZNIKA RADIO VEZISTA

DANAS SE OBELEŽAVA SVETSKI DAN DETETA

ZORAN TOMIĆ ODRŽAO SASTANAK SA PREDSTAVNICIMA MINISTARSTVA DIGITALNOG RAZVOJA,INOVACIJA I AEROKOSMIČKE INDUSTRIJE REPUBLIKE KAZAHSTAN

MESNA ZAJEDNICA RASADNIK -ODGOVORNA ZAJEDNICA SVIH STANARA

JAVNI POZIV ZA NABAVKU KVALITETNIH PRIPLODNIH GRLA