SREDNJOVEKOVNA UTVRĐENJA KROZ DANAŠNJICU - KULA TODORA OD STALAĆA

S. Savić  19-12-2023

Kule Todora od Stalaća, koja je srednjovekovno utvrđenje nedaleko od Stalaća, od koga su danas opstali samo ostaci Donžona, zbog čega se ceo lokalitet obično naziva "kulom". Smatra se da je kulu podigao knez Lazar Hrebeljanović na ostacima antičkog grada, kao i crkvu u blizini, od koje je danas ostalo samo zvono u crkvenoj porti na kome piše da je napravljeno 1384. godine u Milanu. Sama Todorova kula se nalazi na obroncima Mojsinjskih planina, na kojoj se nekad nalazilo 70 srpskih manastira i crkava.

Tragičan kraj Todora od Stalaća i njegove ljube Jelice opisan je u narodnoj pesmi „Smrt vojvode Prijezde“. Todor je odlučio da sa Jelicom skoči u Južnu Moravu, koja je tada tekla ispod same kule, kako ne bi pali u ruke Turcima. Prema legendi Turci su ušli u grad prateći guske koje su kroz skriveni otvor na bedemu oko kule izlazile na Moravu. Putopisci su zabeležili da je podno grada u to doba bilo usidreno preko 100 šajki. Od kule je danas ostao samo jedan dobro očuvani zid. Koliki je značaj kule danas , da li je moguća obnova i koliko je posećena pitali smo predsednicu privremenog organa opštine Ćićevac dr Mirjanu Krkić

Koliko je bitna Kula Todora od Stalaća za opštinu Ćićevac?

Kula je od izuzetnog značaja za opštinu Ćićevac, kao spomenik od istorijskog i kulturnog nasleđa. Don Žon kula se pominje u Povelji kneza Lazara još 1375. godine i to je samo deo tadašnjeg srednjevekovnog utvrđenja Stalać. Kao i svako kulturno nasleđe, naš zadatak je da čuvamo lokalitet kako od propadanja tako i od zaborava. Kula nam je podsetnik današnjim generacijama na našu državu u srednjem veku. Takođe, predstavlja i veliki turistički potencijal. Možemo da se ponosimo što opština Ćićevac ima takav lokalitet na svojoj teritoriji poput većih i poznatih gradova, Beograda, Smedereva, Novog Sada...

Da li se radilo ili je u planu obnova Kula?

Poslednja obnova je rađena 1980-tih godina od strane Zavoda za zaštitu spomenika iz Kraljeva. Tada je učvršćena konstrukcija Don Žon kule. Od tada do danas nije bilo novih konervatorskih stručnih raodva. Na sreću i radost, 2021. godine pokrenuta je kompletna inicijativa od strane opštine Ćićevac da se nastavi sa daljim uređenjem. U toku je poslednja faza projekta postavke ambijentalne rasvete što će omogućiti vidljivost kule sa magistralnog puta i Moravskog koridora. Takođe je u planu uređenje kružnog puta oko kule koji će koristiti i u turističke svrhe i obilaske.

Tokom godine se organizjuju različite manifestacije, koje tačno?

Već 27. godina organizuje se manifestacija ,,Morava nas voda odr'anila" koju čine dramski, muzički i folklorni deo. Nastupili su folklorni ansambl pretežno iz Rasinskog okruga, a ove godine su nastupila i dva ansambla KUD-a Moravac pri Narodnoj Biblioteci Ćićevac koji se posle više godina obnovio. Naročito u prvoj dekadi festivala imali smo prilke da vidimo vodeća glumačka imena poput Ljubomira Tadića, Ljube Anasijevića, Milije Branković, Momira Bradića i dr.

Takođe je 2022. godine po prvi put održan muzički festival „Green fest“ , festival koji je održan u cilju promovisanja životne sredine.

Da li ima turista tokom godine koji žele da posete Kulu?

Ima, i taj broj je u stalnom porastu. Za sada turisti dolaze individualno i samostalno. Najveća posećenost kuli jeste upravo na Manifestaciji "Morava nas voda od'ranila". Polažemo sve nade u predstojeće radove i planove za lokalitet, kako bi se broj turista i zainteresovanih lica povećavao sa vremenom. Naše je da kulu promovišemo i učinimo je vedljivom na mapi turističke ponude kako za naš narod tako i za strance. Sigurni smo da će trud i rad dati željeni rezultat.

Kakvi su dalji planovi za neki naredni period kada govorimo o Kuli?

Osim postavljanja ambijentalnog svetla i uređenja kružnog puta oko Don Žon kule, sledi zvanični upis kule na ,,Google art maps" što će biti podržano od strane Ministarstva kulture. Opština Ćićevac ima u planu osnivanje Turističke organizacije koja će doprineti razvoju turizma, kao i verskog turizma na Mojsinjskoj Svetoj gori.




Ukupno komentara 0

Ostavite komentar